Ustawodawca w coraz większym stopniu stara się dostosować procedury załatwiania spraw urzędowych do współczesnych realiów, wykorzystując możliwości, jakie daje Internet. Z chwilą podpisania przez prezydenta nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. [t. j. Dz. U. 2014 poz. 101, z późn. zm., dalej: k.p.c.] i szeregu innych ustaw (m. in. Prawa o notariacie z dnia 14 lutego 1991 r. [t. j. Dz. U. 2014 poz. 164, z późn. zm.], ustawy o komornikach sądowych i egzekucji z dnia 29 sierpnia 1997 r. [Dz. U. 1997 nr 133 poz. 1376, z późn. zm.], ustawy o urzędach i izbach skarbowych z dnia 21 czerwca 1996 r. [t. j. Dz. U. 2004 nr 121 poz. 1267, z późn. zm.]) w styczniu tego roku „przymus” informatyzacji dotknął również postępowanie związane z księgami wieczystymi. Już za 9 miesięcy od chwili ogłoszenia ustawy nowelizującej zostanie wprowadzone elektroniczne postępowanie wieczystoksięgowe, które, w przekonaniu pomysłodawców, przyczyni się do łatwiejszego i szybszego dostępu do dostępu, jak również do sprawniejszego załatwienia sprawy. Najważniejszym aspektem nadchodzących zmian wydaje się jednak zwiększenie pewności obrotu nieruchomościami – poprzez stworzenie możliwości natychmiastowego ujawnienia transakcji w księdze wieczystej. Utrudni to praktyki polegające na kilkakrotnej sprzedaży tej samej nieruchomości różnym nabywcom przez nieuczciwych sprzedawców, zanim ujawniona została wzmianka w księdze wieczystej o zmianie właściciela. Jak zatem wygląda elektroniczne postępowanie wieczystoksięgowe (e.p.w.)? E.p.w. będzie dotyczyło wyłącznie tych nieruchomości, dla których są prowadzone elektroniczne księgi wieczyste, lub dla których takie księgi będą dopiero zakładane. W odniesieniu do tradycyjnych ksiąg pozostaną przepisy dotychczasowe i nic się nie zmieni. Obowiązek wszczęcia e.p.w. będzie obciążał (przynajmniej na początku) notariuszy, komorników sądowych i naczelników urzędów skarbowych, co jest podyktowane względami praktycznymi – w poprzednich latach 45% wniosków o wpis do księgi wieczystej składali notariusze; z kolei komornicy i naczelnicy urzędów skarbowych niekiedy są zobligowani do ich składania z mocy prawa, więc wprowadzenie e.p.w. przyczyni się do usprawnienia ich pracy. Aby móc składać wnioski do sądów wieczystoksięgowych, każda z wymienionych osób będzie posiadała indywidualne konto w systemie teleinformatycznym, które zostanie zweryfikowane w oparciu o dane posiadane przez samorząd notarialny i komorniczy oraz Ministra Finansów, co pozwoli jednocześnie uniknąć przesyłania wniosków przez osoby nieuprawnione (np. zawieszonych notariuszy, komorników z zakazem wykonywania zawodu). Ponadto dla skutecznego dostarczenia formularza będzie wymagane, aby został on opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP (zob. nowy art. 126 § 5 k.p.c.). Wnioski składane przez notariuszy będą dotyczyły nie tylko wpisów wynikających bezpośrednio z dokonanej czynności notarialnej, ale również, na żądanie strony, także innych czynności pozostających w związku z podpisywanym aktem — stanowi o tym znowelizowany art. 92 § 4 Prawa o notariacie. Wniosek o dokonanie wpisu lub założenie księgi wieczystej będzie składany najpóźniej w dniu sporządzenia aktu notarialnego, dzięki czemu pole do nadużyć znacząco się skurczy – wnioski zostaną zarejestrowane w systemie z dokładnością co do sekundy. Przesłanie dwóch formularzy w identycznym czasie wydaje się niepodobieństwem, co oznacza, że wprowadzenie e.p.w. rozwiąże równocześnie problem pierwszeństwa składanych wniosków o wpis. Do wniosku składanego w ramach e.p.w. nie trzeba będzie co do zasady dołączać żadnych załączników, z jednym wyjątkiem – jeśli dokument stanowi podstawę sporządzenia aktu notarialnego lub innej czynności oraz został sporządzony wyłącznie w postaci elektronicznej, to wówczas należy przesłać go wraz z wnioskiem o wpis (obowiązek ten nie rozciąga się jednak na dokumenty tradycyjne, które uzyskały formę elektroniczną dopiero w postaci skanowania). Ustawodawca przewidział, że zarówno notariusz, jak i komornik czy naczelnik urzędu skarbowego będą przesyłać dokumenty papierowe do sądu wieczystoksięgowego w terminie 3 dni od dnia zarejestrowania wniosku (zob. nowy art. 6264 § 4 k.p.c.). Póki co, nie planuje się wprowadzenia elektronicznego wypisu aktu notarialnego, więc można przyjąć, że notariusze raczej nie unikną obligatoryjnego dostarczania sądom dokumentów w postaci tradycyjnej. Nowelizacja objęła również kwestie związane z usuwaniem braków formalnych w e.p.w. Obowiązek wyeliminowania uchybień co do zasady obciąży wierzyciela lub stronę czynności notarialnej, ale niekiedy również komornika — w przypadkach określonych w: art. 924 k.p.c. — przy wniosku dotyczącym wpisu o wszczęciu egzekucji nieruchomości (i jego wykreślenia); art. 897 § 1, 898 k.p.c. — przy wniosku dotyczącym wpisu o zajęciu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką (i jego wykreślenia); art. 927 k.p.c. – przy wniosku dotyczącym wpisu o ujawnienie przyłączenia się wierzycieli do egzekucji z nieruchomości (przy okazji nowelizacji tego przepisu udało się usunąć wątpliwości, czy komornik powinien każdorazowo zawiadamiać o przyłączaniu się wierzycieli, ponieważ praktyka w tym zakresie bywała bardzo różna). Ostatni aspekt techniczny, o którym należy wspomnieć, stanowi kwestia, jak wykazać uiszczenie opłaty przy składaniu wniosku w e.p.w. Naczelnicy urzędów skarbowych nie ponoszą żadnych kosztów z tym związanych, natomiast notariusz lub komornik będą składać oświadczenie w trakcie wypełnienia formularza, że opłata została uiszczona w odpowiedniej wysokości (albo że strona uzyskała zwolnienie od kosztów sądowych) —zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami systemem teleinformatyczny nie będzie automatycznie sprawdzał, czy osoba zainteresowana wpisem należycie opłaciła wniosek. Prawidłowe przesłanie formularza o wpis do księgi będzie miało kolosalne znaczenie ponieważ  przyjęcie wniosku pozwoli automatycznie, niezwłocznie po sporządzeniu np. aktu notarialnego zamieścić wzmiankę w księdze wieczystej o planowanej zmianie treści, a tym samym wyłączyć rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych — jeśli wniosek o wpis dotyczy kilku różnych ksiąg wieczystych prowadzonych przez różne sądy, to w e.p.w. trafi on równocześnie do wszystkich. Zawiadomienie o rozpatrzeniu wniosku o wpis lub utworzenie księgi wieczystej dla nieruchomości będzie przesyłane osobom zainteresowanym w postaci papierowej, za pośrednictwem operatora pocztowego. Nowe przepisy dopuszczają jednak odstępstwa od tej reguły. Art. 62610 § 11 k.p.c. przewiduje, że można zrzec się tego zawiadomienia w treści aktu notarialnego, natomiast art. 62610 § 12 k.p.c. pozwala złożyć uczestnikowi e.p.w. wniosek o przekazanie zawiadomienia na konto wskazane w systemie teleinformatycznym; jeśli wskazane dane nie umożliwią dostarczenia elektronicznego, wówczas przesyła się zawiadomienie  drogą pocztową. Wprowadzenie e.p.w. wydaje się krokiem w dobrą stronę w procesie informatyzacji postępowań urzędowych. Jednocześnie powinno przyczynić się do zwiększenia pewności i stabilności zobowiązań w obrocie nieruchomościami, nie wspominając o usprawnieniu pracy sądów, komorników, notariuszy i naczelników urzędów skarbowych oraz o korzyściach, jakie w dalszej perspektywie uzyskają obywatele (gdy będą mogli samodzielnie składać wnioski o wpis w księgach wieczystych w systemie teleinformatycznym). Czy tak się stanie, przekonamy się najwcześniej za 9 miesięcy. Tekst ustawy nowelizującej podpisanej przez prezydenta jest dostępny pod adresem: http://orka.sejm.gov.pl/opinie7.nsf/nazwa/2655_u/$file/2655_u.pdf