Odpowiedź na pytanie, kto może być członkiem spółdzielni mieszkaniowej wskazują przede wszystkim przepisy art. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz. U. 2013 r., poz. 1222), dalej ‘ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych’. Należy przy tym zwrócić uwagę, że przepisy dotyczące członkostwa zawarte w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych należy rozpatrywać łącznie z regulacją w przedmiotowym zakresie zawartą w przepisach ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz. U. 2003, Nr 188, poz. 1848 ze zm.), dalej ‘ustawa Prawo spółdzielcze’.Zgodnie zaś z brzmieniem art. 3 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych członkowie spółdzielni mieszkaniowej to przede wszystkim osoby fizyczne, przy czym mogą to być obecnie także osoby niemające zdolności do czynności prawnych lub mające ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Do tych ostatnich zaliczają się przede wszystkim małoletni.Z kolei przepis art. 3 ust. 2 ustawy o spółdzielniach stanowi, iż członkami spółdzielni mogą być oboje małżonkowie, choćby spółdzielcze prawo do lokalu albo prawo odrębnej własności lokalu przysługiwało tylko jednemu z nich. Małżonkowi członka przysługuje roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni. Przywołany przepis rozstrzyga zatem w zdaniu pierwszym kwestię członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej obojga małżonków, przy czym przepis ten dotyczy małżonków takich członków, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali (lokatorskie i własnościowe) oraz własność lokalu. Umożliwia on członkostwo w spółdzielni obojga małżonków, nawet wtedy, gdy tylko jednemu z nich przysługuje prawo do lokalu. Jak bowiem wskazuje się w doktrynie, samo pozostawanie członkiem spółdzielni nie pociąga bowiem za sobą obowiązku ustanowienia lub przeniesienia przez spółdzielnię praw do lokali na rzecz członka. Obowiązek taki wynika z odrębnych umów, których skutkiem ma być ustanowienie takich praw. Można zatem przyjąć w poczet członków określone osoby bez powstania ze strony spółdzielni mieszkaniowej obowiązku dostarczenia im lokali lub domów, gdyż sam fakt bycia członkiem spółdzielni mieszkaniowej nie powoduje jeszcze powstania roszczenia członka o ustanowienie na jego rzecz praw do lokalu. W tym zresztą przypadku małżonkowie dysponują wspólnie jednym lokalem, do którego ustanowiono spółdzielcze prawo lub który stanowi własność obojga lub własność jednego z nich (E. Bończak-Kucharczyk, Komentarz do art. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych [w:] E. Bończak-Kucharczyk, Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz, opubl. LEX 2013).Powyższa zasada uzupełniona została regulacją zwartą w zdaniu drugim art. 3 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, przyznającą małżonkowi członka roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni. Roszczenie to przysługuje zarówno małżonkom, którym przysługuje tytuł prawny do lokalu (spółdzielcze prawo lub współwłasność) razem z małżonkiem, który już jest członkiem spółdzielni, jak i małżonkom, którzy nie dzielą tytułu prawnego do lokalu z małżonkami będącymi członkami spółdzielni. Ponadto, roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni przysługiwać będzie również małżonkowi takiego członka, który jeszcze nie posiada tytułu prawnego do żadnego lokalu, a dopiero oczekuje na wybudowanie lokalu i ustanowienie takiego tytułu przez spółdzielnię (E. Bończak-Kucharczyk, Komentarz do art. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych [w:] E. Bończak-Kucharczyk, Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz, opubl. LEX 2013).W konsekwencji, zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych spółdzielnia nie może odmówić przyjęcia małżonka członka w poczet członków, jeżeli zgłosi on chęć przystąpienia do spółdzielni. Jednakże niebędący członkiem spółdzielni małżonek członka nie ma obowiązku do spółdzielni przystępować. Może on zatem dokonać wyboru, czy przystąpić, czy też nie przystąpić do spółdzielni.Zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, członkami spółdzielni oprócz osób fizycznych mogą być także osoby prawne. Przy czym na rzecz członków, będących osobami prawnymi nie można ustanowić spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Wobec powyższego prawo lokatorskie może przysługiwać wyłącznie osobom fizycznym, co jak się wydaje, jest w pełni uzasadnione z uwagi na charakter tego prawa ściśle związany z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych. Osobom prawnym będącym członkami spółdzielni mieszkaniowych może wobec tego przysługiwać własność lokalu (tak mieszkalnego, jak użytkowego) w spółdzielni mieszkaniowej, a także spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego i spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, w tym garażu. Mogą one także wynajmować lokale od spółdzielni.Wskazać należy przy tym również, iż jeżeli prawo odrębnej własności lokalu albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu należy do kilku osób, członkiem spółdzielni jest tylko jedna z nich, chyba że przysługuje ono wspólnie małżonkom. W wypadku zgłoszenia się kilku uprawnionych rozstrzyga sąd w postępowaniu nieprocesowym. Natomiast po bezskutecznym upływie wyznaczonego przez spółdzielnię terminu wystąpienia do sądu wyboru dokonuje spółdzielnia (art. 3 ust. 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych).Hasła kluczowe:członek spółdzielni mieszkaniowej, członkostwo w spółdzielni mieszkaniowej, spółdzielnia mieszkaniowa