Zgodnie z brzmieniem art. 151 Kodeksu cywilnego, jeżeli przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia przekroczono bez winy umyślnej granice sąsiedniego gruntu, właściciel tego gruntu nie może żądać przywrócenia stanu poprzedniego, chyba że bez nieuzasadnionej zwłoki sprzeciwił się przekroczeniu granicy albo że grozi mu niewspółmiernie wielka szkoda. Może on żądać albo stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej, albo wykupienia zajętej części gruntu, jak również tej części, która na skutek budowy straciła dla niego znaczenie gospodarcze.Jak zatem wynika z powyższego, przepis art. 151 Kodeksy cywilnego znajduje zastosowanie w przypadku, gdy przekroczenie granicy gruntu sąsiedniego następuje przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia. Przy czym jak wskazuje się w doktrynie, przekroczenie granicy gruntu sąsiedniego ma miejsce wówczas, gdy część wznoszonej budowli (a zatem budynku lub innego urządzenia) znalazła się na powierzchni, a także pod lub nad powierzchnią gruntu sąsiedniego, tj. graniczącego z nieruchomością, na której wznoszono budynek lub inne urządzenie (J. Nadler, Komentarz do art. 151 Kodeksu cywilnego [w:] red. E. Gniewek, Kodeks cywilny. Komentarz, C.H. BECK 2008, s. 306).Przywołany przepis ma zastosowanie tylko wtedy, gdy przekroczenie granicy gruntu sąsiedniego nastąpiło bez winy umyślnej. Właściciel gruntu sąsiedniego może zatem skorzystać z roszczeń przewidzianych w tym przepisie, gdy przekroczenie nie było zawinione lub wystąpiła jedynie wina nieumyślna. W przedmiotowej sytuacji właściciel, którego prawo własności zostało naruszone może żądać – według swojego wyboru – albo stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej, albo wykupienia zajętej części gruntu, jak również tej części, która na skutek budowy utraciła dla niego znaczenie gospodarcze.Jednakże mimo przekroczenia granicy bez winy umyślnej, właścicielowi służyć będzie roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego, jeżeli:bez nieuzasadnionej zwłoki sprzeciwił się przekroczeniu granicy, albogrozi mu niewspółmiernie wielka szkodaWskazać należy również, iż zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 26 listopada 2004 r. sygn. I CK 293/04 (opubl. Legalis), gramatyczna wykładnia art. 151 Kodeksu cywilnego nie wyklucza przyjęcia, że ochroną przed skutkiem naruszenia granic sąsiedniego gruntu objęte są osoby nie legitymujące się tytułem własności gruntu, na którym wznoszą budynek lub inne urządzenie. Sąd Najwyższy zauważył bowiem, że przepis art. 151 Kodeksu cywilnego nie zawiera zawężenia wyłączenia uprawnienia właściciela nieruchomości do przypadku, gdy granice przekracza właściciel nieruchomości, na której wznoszona jest budowla – wręcz przeciwnie, użycie formy bezosobowej w sformułowaniu ‘jeżeli przy wnoszeniu budynku lub innego urządzenia przekroczono’ pozwala na wniosek, że intencją ustawodawcy było objęcie ochroną z art. 151 Kodeksu cywilnego także osób nie legitymujących się tytułem własności nieruchomości, na której wznosi budowlę.Hasła kluczowe:własność, granica gruntu, granica działki, przekroczenie granicy, budynek, budowa, przekroczenie granicy przy budowie, wykupienie zajętej części gruntu, wznoszenie budynku