Hipoteka przymusowa, która uregulowana została w art. 109 i nast. ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz. U. 2013 r., poz. 707 ze zm.), dalej ‘ustawa o księgach wieczystych i hipotece’, jest jednym ze sposobów zabezpieczenia wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym. Hipoteka przymusowa nie powstaje na mocy umowy czy też jednostronnego oświadczenia woli właściciela nieruchomości, lecz na podstawie złożonego przez wierzyciela wniosku z załączonym do niego tytułem uprawniającym do prowadzenia egzekucji. Powstaje więc bez zgody właściciela nieruchomości, może także zostać ustanowiona wbrew jego woli.Zgodnie z art. 109 ust. 1 w/w ustawy, wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika (hipoteka przymusowa). Jak zatem wynika z powyższego, dla ustanowienia hipoteki wierzyciel musi dysponować odpowiednim tytułem egzekucyjnym, który stanowi podstawę dokonania wpisu do księgi wieczystej. Przy czym zgodnie z brzmieniem art. 777 Kodeksu postępowania cywilnego, tytułami egzekucyjnymi są:orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem;orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu,wyrok sądu polubownego lub ugoda zawarta przed takim sądem;ugoda przed mediatorem,inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub uiszczenia rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie oznaczonych, albo też obowiązek wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, lokalu, nieruchomości lub statku wpisanego do rejestru gdy termin zapłaty, uiszczenia lub wydania jest w akcie wskazany;akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy akt określa warunki, które upoważniają wierzyciela do prowadzenia przeciwko dłużnikowi egzekucji na podstawie tego aktu o całość lub część roszczenia, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;akt notarialny, w którym właściciel nieruchomości albo wierzyciel wierzytelności obciążonych hipoteką, niebędący dłużnikiem osobistym, poddał się egzekucji z obciążonej nieruchomości albo wierzytelności, w celu zaspokojenia wierzyciela hipotecznego, jeżeli wysokość wierzytelności podlegającej zaspokojeniu jest w akcie określona wprost albo oznaczona za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, i gdy akt określa warunki, które upoważniają wierzyciela do prowadzenia egzekucji o część lub całość roszczenia, jak również wskazany jest termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności.Hipotekę przymusową można uzyskać także na podstawie postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia, postanowienia prokuratora, na mocy przepisów szczególnych na podstawie decyzji administracyjnej, chociażby decyzja nie była ostateczna, albo zarządzenia zabezpieczenia dokonanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (por. art. 110 ustawy o księgach wieczystych i hipotece).Ustanowienie hipoteki przymusowej następuje na wniosek wierzyciela wymienionego w klauzuli wykonalności na wydanym na jego rzecz tytule egzekucyjnym bądź wskazanego w treści postanowienia sądu, prokuratora, decyzji administracyjnej albo zarządzenia zabezpieczenia, o których mowa w przywołanym powyżej art. 110 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. We wniosku o ustanowienie hipoteki przymusowej niezbędne jest dokładne określenie nieruchomości, która ma być obciążona hipotekę przymusową (wskazane numeru księgi wieczystej). Ponadto do wniosku należy załączyć tytuł uprawniający do jej ustanowienia, przy czym podkreślić należy, iż załącznikiem powinien być oryginał tytułu wykonawczego uprawniającego do ustanowienia hipoteki. Zgodnie zaś z art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. 2010 r., Nr 90, poz. 594 ze zm.), przedmiotowy wniosek podlega opłacie stałej w wysokości 200 zł. Wpis hipoteki do księgi wieczystej ma charakter konstytutywny, co oznacza, iż jest niezbędny dla powstania hipoteki oraz, że hipoteka powstaje dopiero z chwilą dokonania wpisu do księgi wieczystej.Wierzyciel może żądać wpisu hipoteki przymusowej na sumę nie wyższą niż wynikająca z treści dokumentu stanowiącego podstawę jej wpisu do księgi wieczystej. Jeżeli z dokumentu tego nie wynika wysokość sumy hipoteki, suma hipoteki nie może przewyższać więcej niż o połowę zabezpieczonej wierzytelności wraz z roszczeniami o świadczenia uboczne określonymi w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki na dzień złożenia wniosku o wpis hipoteki (art. 1101 ustawy o księgach wieczystych i hipotece).Ponadto podkreślić należy, iż jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, łączne obciążenie kilku nieruchomości hipoteką przymusową jest niedopuszczalne, chyba że nieruchomości te są już obciążone inną hipoteką łączną albo stanowią własność dłużników solidarnych. Przy czym podział zabezpieczenia między poszczególne nieruchomości zależy od uznania wierzyciela (art. 1111 ustawy o księgach wieczystych i hipotece).Hasła kluczowe:hipoteka przymusowa, tytuł wykonawczy, ustanowienie hipoteki przymusowej, wpis hipoteki przymusowej