Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej –  naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.Ustanowienie użytku ekologicznego następuje w drodze uchwały rady gminy. W stosunku do użytku ekologicznego mogą być wprowadzone następujące zakazy:niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru;wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych;uszkadzania i zanieczyszczania gleby;dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych;zmiany sposobu użytkowania ziemi;wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką;zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych, utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych;umieszczania tablic reklamowych.Z uwagi na fakt, iż ustanowienie formy ochrony przyrody jaką jest np. użytek ekologiczny wiąże się m.in. z określeniem poszczególnych zakazów właściwych dla danego obiektu spośród zakazów wymienionych w wskazanym powyżej katalogu, uchwały takie mogą prowadzić do ograniczenia prawa własności. W związku z podjęciem uchwały, której treść ogranicza korzystanie z nieruchomości w związku z ochroną zasobów środowiska, poszkodowani nie zostali pozbawieni możliwości ewentualnego ubiegania się o odszkodowanie. Wysokość takiego odszkodowania ustala na żądanie poszkodowanego właściwy starosta, w drodze niezaskarżalnej decyzji. Strona niezadowolona z przyznanego odszkodowania może w terminie 30 dni od dnia doręczenia jej przedmiotowej decyzji, wnieść powództwo do sądu powszechnego. Droga sądowa przysługuje także w razie niewydania decyzji przez właściwy organ w terminie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia żądania przez poszkodowanego. Jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości lub użytkownik wieczysty może zaś żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. Do żądania wykupu nieruchomości w tego rodzaju przypadkach stosuje się odpowiednio zasady i tryb określone w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. 2010 r., Nr 102, poz. 651z późn. zm.). Hasła kluczowe:formy ochrony przyrody, ochrona zasobów środowiska, pozostałości ekosystemów, użytek ekologiczny